11 listopada 1918 r. 104 lata temu bydgoszczanie nie mieli pojęcia, co dzieje się w Warszawie

9 listopada 1918 roku, gdy w Niemczech na wieść o klęsce na frontach wrzało, abdykował cesarz Wilhelm II. W tym samym dniu w Bydgoszczy grupa żołnierzy miejscowego garnizonu dokonała nieudanego zamachu na życie komendanta - gen. Krausego.

Następnego dnia wojsko pod czerwonymi sztandarami przedefilowało ul. Gdańską, by na „masówce” utworzyć radę żołnierską. 11 listopada powstała w naszym mieście także rada robotnicza, by reprezentować ludność cywilną, a następnie doszło do połączenia się w Radę Robotniczo-Żołnierską. Reprezentowała ona, mimo iż w jej składzie znalazło się kilku Polaków, interesy Niemców, stąd już 16 listopada powstała 38-osobowa Polska Rada Ludowa na miasto Bydgoszcz z dr. Janem Bizielem na czele.

Wspomnienia tych zdarzeń przez długi czas były żywe w pamięci bydgoszczan. 9 listopada 1919 roku, gdy wiadomo już było, że Bydgoszcz wejdzie w skład państwa polskiego, „Dziennik Bydgoski” we wstępniaku zatytułowanym „W rocznicę rewolucyi” stwierdzał:

Dzień 9 listopada będzie w historyi naszej dniem pamiętnym po wsze czasy. W tym bowiem dniu 1918 r. Polska zrzuciła jarzmo ciemięzcy, które 150 lat nieomal dźwigała (...) Wolność Polski zrodziła się z rewolucyi niemieckiej

Nie można się dziwić w tej sytuacji, że o zdarzeniach z 11 listopada 1918 w Warszawie i innych miastach Polski centralnej nawet nie wspominano. Podobnie było przez szereg następnych lat. W 1920 r. wydanie „Dziennika” na 11 listopada zdominował temat „gorszących awantur” w Sejmie, a także wyborów na Litwie Środkowej, w 1921 roku pisano przede wszystkim o wyborach do Rady Miejskiej Bydgoszczy.

11 listopada 1922 roku łamy „Dziennika Bydgoskiego” zajęte były informacjami o niedawnych wyborach do Sejmu i zbliżających się - do Senatu. Pisano też o „wielkich uroczystościach z okazji rocznicy zawieszenia broni w Paryżu, Brukseli, Londynie i Waszyngtonie”, rok później znalazło się jednak miejsce i na okolicznościowy materiał pt. „Piąta rocznica wybuchu rewolucji w Bydgoszczy”. Wspominano w nim, że wieści o załamaniu się frontu bułgarskiego i austriackiego, ucieczce Wilhelma II i gen. Ludendorffa, zmianie ustroju Niemiec i tworzeniu się rad żołnierskich „wręcz przygniatały swoją doniosłością. Ludność niemiecka była przygnębiona, polska zaś z radością przyjmowała każdą wiadomość o rozkładzie potęgi niemieckiej.”

Gazeta przypominała w skrócie przebieg wydarzeń: najpierw rozejście się po mieście 10 listopada 1918 r. wieści o buncie w wojskach lotniczych stacjonujących w Bydgoszczy i wybraniu tam rady. W ślad za nimi poszły i inne oddziały. Zebranie delegatów rad odbyło się w ujeżdżalni nowych koszar przy Gdańskiej. Zaraz potem uwolniono więźniów żandarmerii i ruszył żołnierski pochód przez miasto. Dołączyli do niego... chorzy ze szpitalnych baraków przy ul. Dwernickiego, którzy nagle ozdrowieli. Widząc, co się dzieje, komendant gen. Krause opuścił Bydgoszcz w... cywilnym przebraniu.

Była to już ostatnia wzmianka o zdarzeniach z listopada 1918 r. w Bydgoszczy, jaka ukazała się w miejscowej prasie. Nigdy już do nich nie wracano w rocznicowym kontekście.