Historia na celuloidzie

Klub Miłośników Filmu "Mozaika" przekazał bydgoskiemu Muzeum Okręgowemu dwa unikatowe filmy: "Kronikę 600-lecia Bydgoszczy" i dokument Kazimierza Karabasza "Przypis", jednoznacznie wskazujący na niemiecką dywersję jako przyczynę tzw. Krwawej Niedzieli. Filmami zainteresował się bydgoski oddział Telewizji Polskiej, który zamierza je wyemitować.

Obie taśmy przekazano w środę, tego dnia też w kinie "Adria" odbył się pokaz filmów, pierwszy od wielu lat. Specjalne wydanie kroniki filmowej z 1946 roku poświęcone uroczystościom 600-lecia Bydgoszczy ma już walor historyczny. Film zawiera ujęcia przedstawiające Bydgoszcz tuż powojenną, ale są też fragmenty pochodzące sprzed 1939 roku. Dokument sporo miejsca poświęca też Pomorskiej Wystawie Przemysłu i Handlu, która odbyła się w Bydgoszczy w 1946 roku, i była pierwszą taką imprezą w powojennej Polsce.

"Przypis", film znanego dokumentalisty Kazimierza Karabasza, powstał w latach 70. Jest niezwykle ciekawy właśnie teraz, kiedy trwa dyskusja na temat zdarzeń znanych jako bydgoska "Krwawa Niedziela". - Występujący w filmie świadkowie tamtych wydarzeń jednoznacznie wskazują na niemiecką dywersję jako ich przyczynę. Przy czym film ten powstał już po okresie silnej propagandy antyniemieckiej - podkreśla Wojciech Sobociński, bydgoski dziennikarz radiowy i prezes KMF "Mozaika".

Bydgoskim wydarzeniom z pierwszych dni września 1939 roku poświęcony jest również film fabularny Aleksandra Ścibora-Rylskiego "Sąsiedzi" z 1969 roku, który jako pierwszy został przekazany Muzeum Okręgowemu przez klub "Mozaika". Jest to jedyna znana obecnie kopia tego filmu w Polsce. Klubowicze kupili ją ze swoich składek od przedsiębiorstwa Neptun Film, spadkobiercy dawnych OPRF-ów (Okręgowych Przedsiębiorstw Rozpowszechniania Filmów). - Uznaliśmy, że muzeum dysponuje lepszymi warunkami przechowywania tych filmów, a także ich udostępnania szerszemu odbiorcy: młodzieży szkolnej, zorganizowanym wycieczkom czy też Towarzystwu Miłośników Miasta Bydgoszczy - uważa W. Sobociński.

Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego dysponuje projektorem do wyświetlania filmów na taśmie 16 mm, filmy też będą mogli wypożyczyć odbiorcy instytucjonalni, którzy są w stanie zapewnić odpowiednie warunki techniczne. - Filmy są w dobrym stanie, ale byłoby świetnie, gdyby zostały skopiowane na nośniki cyfrowe lub magnetyczne, przez co stałyby się łatwiejsze w eksploatacji - podkreśla Zdzisław Hojka, p.o. dyrektora Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy.

Jak się dowiedzieliśmy, filmowe "zabytki" już wkrótce zostaną elektronicznie skopiowane. Zainteresowanie emisją filmów na swojej antenie wyraziła już Telewizja Polska oddział w Bydgoszczy. - Musimy najpierw sprawdzić, kto ma prawa do nich, ale po dopełnieniu wszystkich formalności pokażemy filmy naszym widzom - zadekalarował w rozmowie z "Expressem" Maciej Grześkowiak, producent z bydgoskiej telewizji.

- Działał kiedyś w Bydgoszczy przy ulicy Focha, a dawniej Czerwonej Armii klub dokumentalistów "Jupiter", do którego należał m.in. Karabasz. Być może kiedy te filmy pokaże telewizja, w młodych ludziach obudzi się jakiś bakcyl dokumentalisty i chwycą za kamery? - zastanawia się W. Sobociński.

Na koniec dobra wiadomość dla kinomanów. Jest duża szansa, że wkrótce szerszej publiczności zostaną zaprezentowane kolejne filmy archiwalne poświęcone Bydgoszczy i okolicom. Chodzi o dokumenty "Pół kilometra pod ziemią" (o Inowrocławiu), "Z teki Leona Wyczółkowskiego" i całą serię filmów z lat 50. i 60. z cyklu "Chwile wspomnień".