Opactwo tynieckie [7 cudów Krakowa - nominacja]

Tyniec, który przez wieki był samodzielną wsią, w 1973 roku,  został włączony do Krakowa. Obecnie znajduje się w administracyjnej dzielnicy Dębniki. Mimo przyłączenia do Krakowa, wciąż tak naprawdę stanowi oddzielną miejscowość. Wystarczy spojrzeć na mapę, aby zobaczyć jego odrębność - oddzielony autostradą, otoczony Bielańsko-Tynieckim Parkiem Krajobrazowym, z centrum miasta prowadzi tylko jedna droga.

Historia Tyńca jest tak samo długa, co niejasna. Wiadomo, że klasztor powstał na wapiennym wzgórzu nad Wisłą dzięki wsparciu Kazimierza Odnowiciela, a stało się to w 1044 roku. Sam monarcha zaś osiedlił się ze swoim dworem w Krakowie, gdyż Gniezno zostało zniszczone w wyniku wcześniejszego najazdu czeskiego księcia Brzetysława.

Tyle wiemy ze szkolnych podręczników. Niedużo jednak osób zna teorię niektórych historyków, jakoby mnisi w Tyńcu byli dużo wcześniej. Kilkadziesiąt, a może więcej lat przed czasami Kazimierza Odnowiciela na tynieckim wzgórzu mieli urzędować zakonnicy wywodzący się od Cyryla i Metodego.

Sama nazwa tego miejsca świadczy o jego długiej historii. Tyniec pochodzi od celtyckiego słowa tyn, oznaczającego mur, ogrodzenie, co może świadczyć, że do celów obronnych wzgórze było wykorzystywane jeszcze przed przybyciem Słowian! O okresie sprzed osiedlenia się benedyktynów przypomina również legenda o panu na Tyńcu Walgierzu Wdałym, który udał się do Francji, gdzie rozkochał królewską córkę.

Szybko Tyniec stał się jednym z dwóch, obok opactwa na Świętym Krzyżu, największych ośrodków benedyktyńskich w Polsce. Jego rozwojowi sprzyjała bliskość Wawelu, gdzie rezydowali książęta i królowie Polscy. Dzięki ich donacjom klasztor stał się bogaty, a opat był osobistością, z którą należało się liczyć - do tego stopnia iż w XVI wieku jeden z nich... groził biskupowi krakowskiemu armatami.

Jednak wzloty klasztoru w Tyńcu mieszały się z upadkami. Ucierpiał on podczas najazdu Mongołów, potopu szwedzkiego, a najbardziej w trakcie konfederacji barskiej, gdy powstańcy urządzili sobie tu jedną ze swoich siedzib. Zaraz potem, po pierwszym rozbiorze w 1772 roku, wzgórze znalazło się po austriackiej stronie granicy.

Benedyktyni pożegnali się z Tyńcem w 1816 roku i wiele wskazywało na to, że już tu nie powrócą. Popadającego w ruinę opactwa nie uratowało nawet utworzenie diecezji tynieckiej. Pierwszy i zarazem ostatni jej biskup, Grzegorz Tomasz Ziegler, szybko podjął starania o przeniesienie swojej siedziby do Tarnowa, co stało się w latach dwudziestych XIX wieku.

W ciągu XIX zabudowania klasztorne tak podniszczały, że Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego, wydany pod koniec tego stulecia (należy przypomnieć, że Tyniec nie należał do Królestwa Polskiego, ale był częścią wchodzącej w skład Austrii Galicji), opisywał opactwo jako ruiny. Podobnie pokazują ten stan rzeczy ówczesne ryciny:

Zakonnicy powrócili na swoje miejsce po przeszło 100 latach przerwy, tuż przed wybuchem II wojny światowej. Stało się to pod warunkiem przeprowadzenia rekonstrukcji, który narzucił ówczesny arcybiskup krakowski Adam Sapieha. W latach sześćdziesiątych klasztor odzyskał status opactwa, a jego odbudowa ciągnie się niemal do czasów współczesnych.

Na wzgórzu tynieckim wyróżnia się kościół św. Piotra i Pawła, będący niemal mieszanką stylów architektonicznych. Niegdyś jego wygląd podkreślały wysokie zakończenia jego wież, po odbudowie zostały zastąpione przez dużo skromniejsze hełmy.

Kościół św. Piotra i Pawła to trójnawowa świątynia, posiadająca gotyckie prezbiterium i barokową nawę główną. Wyróżnia się również ambona w kształcie łodzi, a zabytkowe stalle ozdobione są motywami z życia świętych.

O powrocie Benedyktynów do Tyńca, cięzkich czasach na początku, oraz obecnym życiu tam, opowiada film dokumentalny "Powrót", przygotowany przez toratowa:

Opactwo tynieckie to jedna z propozycji plebiscytu 7 Cudów Krakowa.
Ty także możesz nominować!

Patroni medialni

TVP Kraków	Dlastudenta.pl	Radio Frycz	Magazyn Mixer	VOX FM
Patroni honorowi:
Prezydent Jacek Majchrowski	Wojewoda Stanisław Kracik	Dyrektor ŚBP Jadwiga Wiatr	Prezes PTTK Kazimierz Synowski	Rektor UEK Roman Niestrój