Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Ostatki 2023, czyli śledzik. Kiedy wypadają ostatki, jaka jest ich tradycja i co jadano na koniec karnawału

Patrycja Seklecka
Patrycja Seklecka
Śledzie można przygotować w wersji wykwintnej, ale na ostatkowej imprezie świetnie sprawdzą się też śledzie marynowane z ogórkiem kiszonym i jajkiem na twardo, jeśli ktoś lubi.
Śledzie można przygotować w wersji wykwintnej, ale na ostatkowej imprezie świetnie sprawdzą się też śledzie marynowane z ogórkiem kiszonym i jajkiem na twardo, jeśli ktoś lubi. Piotr Warczak/archiwum Polska Press
Karnawał dobiega końca, a wraz z nim wesołe imprezy i zabawy. Śledzik, zwany także podkoziołkiem lub ostatkami, w 2023 roku wypada we wtorek – 21 lutego. Jaka tradycja wiąże się z obchodami śledzika? Jakie potrawy cieszą się popularnością w ostatnim dniu karnawału?

Spis treści

Ostatki, śledzik 2023, czyli koniec karnawału

Ostatki, zwane inaczej:

  • śledzikiem,
  • mięsopustem,
  • podkoziołkiem.

To odpowiednik prawosławnej maslenicy. Moment, w którym warto zorganizować spotkanie ze znajomymi i spędzić ten czas na zabawie. Już od Środy Popielcowej, która wypada 22 lutego 2023, rozpoczyna się trwający 40 dni post. O tym, kiedy wypada tegoroczny śledzik, jaka tradycja towarzyszy jego obchodom i jakie potrawy najlepiej przygotować na ten dzień, dowiecie się z artykułu.

Zobacz w naszej galerii co jedzono dawniej podczas ostatków

Śledzikiem nazywamy po prostu ostatki, czyli ostatnie dni karnawału. Trwały one od tłustego czwartku do wtorku przed Środą Popielcową. Ustalenie dokładnej daty obchodów śledzika zależy od tego, kiedy w danym roku wypada Wielkanoc. W 2023 roku ostatki będziemy obchodzić we wtorek, 21 lutego.

Skąd nazwa śledzik? - Określenie śledzik przyjęło się w naszym kraju w latach 60. XX wieku - mówi Ewa Ferenc, autorka książki „Polskie tradycje świąteczne" w „Expressie Bydgoskim". - Śledź był zawsze uważany za jedną z najtańszych postnych potraw (pisał już o tym Gall Anonim w swojej średniowiecznej „Kronice"). Ta ryba gościła na chłopskich, niezamożnych stołach w ostatnią noc karnawału.

Mało kto wie, że nazwa ostatki czy wspomniany śledzik (nazwa popularna jest m.in. na Kaszubach), to nie jest jedyny termin, którym posługują się Polacy, opisując to wydarzenie. Mieszkańcy Wielkopolski obchodzą podkoziołka, a wcześniej na terenach Polski dzień ten nazywano zapustami.

Jaka tradycja wiąże się z obchodami śledzika?

Tradycji związanych z ostatnim dniem karnawału jest kilka i różnią się w zależności od regionu.

Podkoziołek - Kujawy i Wielkopolska

Nazwa podkoziołek znana jest mieszkańcom Kujaw i Wielkopolski, szczególnie Poznania. Wzięła się od kozła, który jest zwierzęcym symbolem seksualności i witalności (zazwyczaj przedstawiano go z podkreśleniem męskich atrybutów). To również nazwa ludowej zabawy, w której dziewczęta i kawalerowie, którzy nie wyszli za mąż w czasie karnawału, spotykali się w karczmie przy tańcach. Niezamężne kobiety składały wtedy dary pieniężne obok figurki koziołka lub wystruganego z brukwi czy ziemniaka postaci chłopca. Wśród tych, którzy znaleźli już swoją drugą połowę, panowało przekonanie, że ostatnie dni karnawału należy poświęcić na igraszki, by wytrzymać we wstrzemięźliwości kilkadziesiąt dni postu.

Śledzik - Kaszuby i Śląsk

Tradycję obchodów śledzika znają na pewno Kaszubi. Dawniej w ich domach podczas ostatnich dni karnawału królował właśnie śledź, którego podawano w trakcie hulaszczych zabaw. To prosta i tania potrawa, która zwiastowała nadchodzący post i świetnie pasowała jako dodatek do napojów alkoholowych. To ostatnie stwierdzenie często można usłyszeć nawet obecnie, szczególnie podczas różnorakich imprez. Warto wspomnieć, że Ślązacy również obchodzili śledzika, a po zakończonych tańcach urządzali „grzebanie basa”, które oznaczało koniec zabaw. Do tego celu używano zazwyczaj skrzypiec lub innego instrumentu, które symbolicznie „grzebano” przy akompaniamencie zawodzących nad nim kobiet.

Przebierańce w woj. łódzkim

Przebierańce, czyli zwyczaj ludowy rozpowszechniony na ziemi piotrkowskiej, polegał na przebieraniu się mieszkańców podczas ostatków i wzajemnym odwiedzaniu w domach. Przebierańcy tańczyli i śpiewali. Otrzymywali za to od gospodarzy drobne datki oraz jaja, z których wieczorem mogli zrobić sobie jajecznicę.

Przyszliśmy tu na ostatki,
Ni ma ojca ani matki.
Ojciec chory matka chora,
Dejta ludzie na doktora

- śpiewali przebierańcy podczas ostatków.

Zapustne potrawy - co jada się w ostatni dzień karnawału?

Dawniej bardzo hucznie celebrowano ostatki - biesiadom towarzyszyły suto zastawione stoły, które aż uginały się od napojów i potraw. Oprócz wymienionego wcześniej śledzia, na talerzach Polaków lądowały np. śląskie pączki, czyli kreple.

Jak czytamy stronie Ministerstwa Rolnictwa, „była to dość droga potrawa, biorąc pod uwagę to, że rodziny śląskie były liczne i trzeba było usmażyć dużo kreplików, aby starczyło ich dla wszystkich. Dawniej, jak i obecnie, smażono krepliki z nadzieniem, ale także i bez nadzienia, zabierając łyżką umoczoną w oleju z garnka porcję wyrośniętego ciasta i wkładając ją na rozgrzany tłuszcz. Takie krepliki po usmażeniu posypywano pudrem i spożywano".

Na tamtejszych stołach pojawiały się również bułki nadziewane mięsem lub kiełbasą, noszące nazwę szołdry. Z kolei na Kaszubach, zgodnie ze zwyczajem, we wtorek zapustny piecze się wyjątkowe ciasto, tzw. popielnik, które robi się z ciasta po pączkach.

Dziś śledzika obchodzi się co prawda mniej uroczyście, jednak nadal część z nas przygotowuje specjalne dania na ostatni dzień zabawy przed postem. Zazwyczaj są to przystawki lub sałatki, które serwujemy gościom podczas ostatniej imprezy karnawałowej. A co z piciem? Nie da się ukryć, że - podążając tropem naszych przodków - często zabawie towarzyszy również alkohol.

Gotuj smacznie i zdrowo!

Materiały promocyjne partnera
emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Chmieleńskie Babki Wielkanocne 2024

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Ostatki 2023, czyli śledzik. Kiedy wypadają ostatki, jaka jest ich tradycja i co jadano na koniec karnawału - Strona Kuchni

Wróć na bydgoszcz.naszemiasto.pl Nasze Miasto