Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Prawnik wyjaśnia: Przepisy o Sądzie Najwyższym

Kamil Gross
Prawne zawiłości wyjaśnia naszym czytelnikom adwokat Kamil Gross.

W ostatnim czasie mamy do czynienia z burzą wokół planowanych zmian legislacyjnych dotyczących Sądu Najwyższego, w tym w szczególności wokół sposobu powoływania sędziów tego Sądu. Czuję się w obowiązku przedstawić Czytelnikom Tygodnika Głogowskiego dotychczasową regulację prawną dotyczącą funkcjonowania Sądu Najwyższego, w tym w szczególności powoływania i odwoływania sędziów. Do tej pory kwestie te reguluje ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym. Należy w pierwszej kolejności wskazać, że zgodnie z przywołaną obowiązującą ustawą organami Sądu Najwyższego są: Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, którego funkcję obecnie, od dnia 30 kwietnia 2014 r. sprawuje prof. dr hab. Małgorzata Gersdorf, Prezes Sądu Najwyższego, Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego, zgromadzenie sędziów izby Sądu Najwyższego i Kolegium Sądu Najwyższego. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego jest powoływany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na sześcioletnią kadencję spośród sędziów Sądu Najwyższego w stanie czynnym.

STRONA INTERNETOWA ADWOKATA KAMILA GROSSA

Kandydat na Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego przedstawiony musi zostać przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego, co wynika wprost z art. 183 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Prof. dr hab. Małgorzata Gersdorf - sędzia Sądu Najwyższego orzekająca w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych została powołana przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Jest pierwszą kobietą na tym zaszczytnym stanowisku w historii Sądu Najwyższego. Funkcja Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego jest niezwykle doniosła. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego kieruje pracami Sądu Najwyższego i reprezentuje Sąd Najwyższy oraz wykonuje czynności określone ustawą, regulaminem i innymi aktami normatywnymi. Na wniosek Prezesa Sądu Najwyższego, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego powołuje i odwołuje przewodniczących wydziałów w izbach (Cywilnej, Karnej, Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych oraz Wojskowej). Do pełnienia natomiast urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego może być powołany ten, kto: ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i publicznych, jest nieskazitelnego charakteru, ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce, wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy prawniczej, jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego, ma co najmniej dziesięcioletni staż pracy na stanowisku sędziego, prokuratora, Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej, jej wiceprezesa lub radcy albo wykonywania w Polsce zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego, ustala, w drodze rozporządzenia, liczbę stanowisk sędziowskich w Sądzie Najwyższym, w tym liczbę Prezesów Sądu Najwyższego. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, po stwierdzeniu spełnienia warunków przez kandydata, przedstawia jego kandydaturę wraz z oceną kwalifikacji właściwej izbie Sądu Najwyższego. Następnie Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego ustala termin Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego, na którym będzie prezentowana kandydatura.

Kandydaturę poddaje się pod głosowanie Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego. Wynik tego głosowania Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego przekazuje Krajowej Radzie Sądownictwa. Wybrany w takim trybie sędzia obejmuje stanowisko w izbie Sądu Najwyższego, która została wskazana przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego. Stosunek służbowy sędziego Sądu Najwyższego wygasa natomiast w razie: śmierci, zrzeczenia się urzędu lub statusu sędziego w stanie spoczynku, prawomocnego orzeczenia przez sąd środka karnego w postaci pozbawienia praw publicznych lub zakazu zajmowania stanowiska sędziego, prawomocnego orzeczenia sądu dyscyplinarnego o złożeniu sędziego z urzędu, utraty obywatelstwa polskiego.

Sędzia Sądu Najwyższego przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia siedemdziesiątego roku życia, chyba że nie później niż na sześć miesięcy przed ukończeniem tego wieku oświadczy Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego. Jak widać, obowiązująca ustawa regulująca ustrój Sądu Najwyższego przyznaje szereg uprawnień w zakresie powoływania sędziów Sądu Najwyższego Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. Powołanie odbywa się jednak na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Minister Sprawiedliwości natomiast ma kompetencję do delegowania na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, na czas określony, nie dłuższy niż dwa lata, sędziego sądu apelacyjnego lub sędziego sądu okręgowego, za zgodą sędziego, do pełnienia czynności sędziowskich w Sądzie Najwyższym. Również na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Minister Sprawiedliwości może delegować na czas nieokreślony sędziego sądu powszechnego, za zgodą sędziego, do pełnienia funkcji asystenta sędziego Sądu Najwyższego oraz innych czynności w Sądzie Najwyższym. Uprawnienia Ministra Sprawiedliwości zagwarantowane przez obowiązującą ustawę są więc nieporównywalnie mniejsze niż przewidziane w projekcie ustawy zatwierdzonym w ostatnim czasie przez Senat Rzeczypospolitej Polskiej.

Należy wskazać, że obecna ustawa o Sądzie Najwyższym przewiduje również bardzo restrykcyjne wymagania jakie stawia się sędziom Sądu Najwyższego. Sędzia jest bowiem obowiązany postępować zgodnie ze ślubowaniem sędziowskim, które brzmi następująco: „Ślubuję uroczyście jako sędzia Sądu Najwyższego służyć wiernie Rzeczypospolitej Polskiej, stać na straży prawa, obowiązki sędziego wypełniać sumiennie, sprawiedliwość wymierzać zgodnie z przepisami prawa, bezstronnie według mego sumienia, dochować tajemnicy prawnie chronionej, a w postępowaniu kierować się zasadami godności i uczciwości”. Składający ślubowanie może dodać na końcu zwrot: „Tak mi dopomóż Bóg”. Wskazuję, że odmowa złożenia ślubowania jest równoznaczna ze zrzeczeniem się stanowiska sędziego Sądu Najwyższego. Sędzia Sądu Najwyższego ponadto powinien strzec wartości związanych ze sprawowaniem władzy sądowniczej i unikać wszystkiego, co mogłoby przynieść ujmę godności urzędu lub osłabić zaufanie do jego bezstronności, obowiązany jest zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których poza jawną rozprawą sądową powziął wiadomość ze względu na swoje stanowisko sędziowskie (obowiązek zachowania tajemnicy trwa także po ustaniu stosunku służbowego). Sędzia Sądu Najwyższego nie może pozostawać w innym stosunku służbowym lub stosunku pracy, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym.

Sędziemu nie wolno także podejmować innego zajęcia ani sposobu zarobkowania, które przeszkadzałoby w pełnieniu obowiązków sędziego, mogło osłabiać zaufanie do jego bezstronności lub przynieść ujmę godności urzędu sędziego. O zamiarze podjęcia, a także o podjęciu innego zajęcia lub sposobu zarobkowania, sędzia zawiadamia Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, który wydaje decyzję o sprzeciwie, jeżeli uzna, że podejmowanie lub kontynuowanie tych czynności będzie przeszkadzało w pełnieniu obowiązków sędziego, osłabiało zaufanie do jego bezstronności lub przynosiło ujmę godności urzędu sędziego.

Sędzia Sądu Najwyższego składa Pierwszemu Prezesowi tego Sądu oświadczenie o stanie majątkowym. Sędzia Sądu Najwyższego może orzekać wyłącznie w Sądzie Najwyższym. Sędzia ponadto niezwłocznie zawiadamia Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o toczącej się sprawie sądowej, w której występuje w charakterze strony lub uczestnika postępowania. Powyższe wymagania odpowiadają randze Sądu Najwyższego związanej z funkcją do jakiej został powołany. Sąd Najwyższy jest organem władzy sądowniczej, powołanym do sprawowania wymiaru sprawiedliwości m.in. przez: zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych i wojskowych przez rozpoznawanie kasacji oraz innych środków odwoławczych, podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne, rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu oraz wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a także ważności referendum ogólnokrajowego i referendum konstytucyjnego, opiniowania projektów ustaw i innych aktów normatywnych, na podstawie których orzekają i funkcjonują sądy, a także innych ustaw w zakresie, w którym uzna to za celowe.

Zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej Sąd Najwyższy sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania. Wykonuje także inne czynności określone w Konstytucji i ustawach.

STRONA INTERNETOWA ADWOKATA KAMILA GROSSA

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na glogow.naszemiasto.pl Nasze Miasto