Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Śluza nr 2 Kapuściska odnaleziona

Redakcja
Na tyłach zakładu TELE-FONIKA, na ul. Fordońskiej 152a, w urokliwym i spokojnym miejscu nad Brdą, zachował się dom śluzowego i fragment nieistniejącej śluzy Kapuściska.

W przyszłym roku minie sto lat od momentu, gdy została rozebrana.

O dłuższego czasu podejrzewałem, że nabrzeże na tyłach Tele-Foniki przy ul. Fordońskiej 152 było miejscem po nieistniejącej śluzie nr 2 Kapuściska. Wielokrotnie oglądałem to miejsce od strony rzeki. Od strony rzeki miejsce to wygląda jak zwykła przystań rzeczna, do której cumują statki. Jednak masywne granitowe płyty nad brzegiem nie sugerują takiego przeznaczenia.

Lokalizacja
Do śluzy dojechać można samochodem, drogą biegnącą od ul. Fordońskiej. Na wysokości Tele-Foniki pomiędzy ogrodzeniem zakładu a budynkiem biurowym należy wjechać na plac parkingowy i jechać na wprost drogą rozgraniczającą zakład na dwie części. Po około 200 metrach dojeżdżamy do rzeki. Po lewej stronie tuż nad rzeką widać dom śluzowego. Wejście na teren dawnej śluzy jest ograniczony. Korzystając z uprzejmości lokatora, zostaniemy oprowadzeni po nabrzeżu.

Trochę historii
Śluza została oddana do użytku w 1879 r. podczas kanalizacji odcinka Dolnej Brdy. To w tym okresie wyprostowano w kilku miejscach koryto rzeki, dla usprawnienia transportu rzecznego. Wcześniej rzeka płynęła zakolami, tak więc powstały wyspy w okolicy Kartodromu i wyspa, przez którą biegnie ulica Sporna (drugi most na ul. Spornej został zasypany w latach 60. ubiegłego wieku). Śluza Kapuściska dzieliła Brdę na dwie części: portową i miejską. Była ona elementem stopnia wodnego, w którego skład wchodził również jaz iglicowy.

Lokalizacja śluzy nr 2, Kapuściska - zdjęcie lotnicze

Skanalizowanie Dolnej Brdy
Rozrastające się miasto, wraz z kupcami, przedsiębiorcami przemysłowymi często będącymi właścicielami barek, pod koniec 1860 roku domagało się od rządu pruskiego przyspieszenia realizacji planów (powstałych w 1856 roku) skanalizowania Dolnej Brdy na odcinku od Wisły do centrum miasta. W 1870 roku sprowadzono do Bydgoszczy parowe holowniki łańcuchowe, które od ul. Spornej, przewijając łańcuch po dnie, ciągnęły w górę rzeki pociągi wodne. Niestety takie rozwiązanie okazało się się nieskuteczne i często awaryjne. Jedynym rozwiązaniem była budowa śluz w dolnym odcinku rzeki. W dniu 30 kwietnia 1879 roku oddano do użytku śluzę Brdyujście nr 1 oraz śluzę Kapuściska nr 2 razem z jazem iglicowym.

Jaz walcowy - Czersko Polskie w Brdyujściu

Jaz walcowy i niepotrzebna śluza
W latach 80. XIX wieku miejscowi przemysłowcy ponownie naciskali na rząd pruski, domagając się powiększenia portu w Brdyujściu, aby mógł on służyć nie tylko jako składowisko tratw, ale również zimowisko dla statków. Trwały również prace związane z budową portu w dzielnicy Bydgoszcz-Wschód. Wymagało to spiętrzenia wód na ujściowym odcinku Brdy. Prace przy budowie jazu walcowego w obecnym Czersku Polskim wykonano w latach 1902-1907. Polegały one na budowie jazu walcowego o wyższym piętrzeniu oraz likwidacji niepotrzebnego już stopnia wodnego Kapuściska. W momencie spiętrzenia rzeki przez jaz walcowy, śluza okazała się zbędna. W praktyce była ona cały czas otwarta, spowalniając żeglugę i spław drewna na rzece. Śluzę wyłączono ostatecznie z eksploatacji w 1905 roku, ale istniała ona jeszcze do 1910 roku, kiedy rozebrano ostatecznie jaz i śluzę.

Ślady w terenie
Śluza była pojedynczą śluzą komorową o konstrukcji murowanej. Długość 56 m i 10,5 m szerokości. Różnica poziomów 1,87 m. Posiadała stalowe wrota dwuskrzydłowe o ręcznym napędzie. Obsługiwana była przez śluzowego, który mieszkał w pobliskim domu zachowanym w idealnym stanie do dnia dzisiejszego. Jest do duży dwupiętrowy budynek wykonany z czerwonej cegły przykryty skośnym dachem. Obecny adres ul. Fordońska 152a. Pozostałości po jazie na południowym brzegu są bardzo słabo widoczne w terenie. Do połowy lat 90. na brzegu znajdowały się jeszcze stalowe urządzenia techniczne służące do obsługi jazu. Niestety zostały ukradzione...

Dom śluzowego przy ul. Fordońskiej 152a. Widoczne płyty granitowe.
Największym widocznym elementem zachowanym w terenie są masywne granitowe płyty będące zwieńczeniem północnej ściany komory śluzy. Pod wodą prawdopodobnie zachowała się północna ściana komory śluzy wykonana z cegły. Ściana ta osuwa się, a świadczą o tym pochylone w kierunku rzeki granitowe płyty, które stanowią obecnie nabrzeże dla cumujących statków. W płytach granitowych widoczne są metalowe elementy zapory oraz fragment drabinki stalowej wystającej powyżej poziomu rzeki, służącej do zejścia do komory śluzy. Najciekawszym zachowanym elementem w zachodniej części granitowego "chodnika" są fragmenty schodów w kierunku awanportu górnego oraz wyżłobione w granitowej płycie okrągłe miejsce w głowie śluzy, w którym mieściły się masywne zawiasy dwuskrzydłowych górnych wrót.


Drabinka, zejście do komory śluzy

Fragment głowy śluzy, okrągłe wyżłobienie w granitowej płycie, w którym mieściły się masywne zawiasy dwuskrzydłowych górnych wrót.

_Granitowe nabrzeże, pozostałość po północnej ścianie komory śluzy._Idealne miejsce na wycieczkę rowerową. 150 metrów w górę rzeki znajduje się wyspa z kilkoma kormoranami.

Zobacz też:


Od redakcji: Przypominamy, że każdy z Was może zostać dziennikarzem obywatelskim serwisu MM Moje Miasto! Zachęcamy Was do zamieszczania artykułów oraz zdjęć z ciekawych wydarzeń i imprez. Piszcie też o tym, co Wam się podoba, a co Wam przeszkadza w naszym mieście. Spróbujcie swych sił w roli reporterów obywatelskich MM-ki! Pokażcie innym to, co dzieje się wokół Was. Pokażcie, czym żyje miasto.


od 12 lat
Wideo

Stop agresji drogowej. Film policji ze Starogardu Gdańskiego

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na bydgoszcz.naszemiasto.pl Nasze Miasto