TINA w Europie

Transport jest jednym z ważniejszych sektorów gospodarki państw członkowskich Unii Europejskiej, a od jego sprawnego funkcjonowania zależy w istotnym stopniu efektywność funkcjonowania i skala możliwych do osiągnięcia korzyści z istnienia jednolitego europejskiego rynku. Według danych z połowy 2001 r. wydatki na transport w UE sięgają biliona euro i odpowiadają ponad 10 proc. łącznego produktu krajowego brutto państw członkowskich. W sektorze tym znajduje zatrudnienie ponad 10 mln osób. Nakłady inwestycyjne na transport i infrastrukturę transportową w Unii Europejskiej sięgają około 1 proc. unijnego PKB.

Formalnie rynek transportowy działa od 1993 r., w praktyce jednak liberalizacja przewozów i tworzenie wspólnych reguł przeciągnęła się na kilka następnych lat i do dziś nie jest ukończona. Ocenia się, że dokonana już liberalizacja rynku transportowego przyniosła pozytywne skutki tak dla pasażerów, jak i przedsiębiorstw korzystających z usług przewozowych. Podróżni odczuli korzyść ze znaczącego spadku cen biletów, któremu towarzyszył wzrost jakości usług transportowych i większa możliwość wyboru rodzaju usługi i przewoźnika. Doprowadziło to do zmiany trybu życia i modelu konsumpcji mieszkańców UE. W wyraźny sposób wzrosła ich mobilność - z 17 km dziennie w 1970 r. do 35 km dziennie w 1998 roku.

Przykładem osiągnięć jest też wzrost nowoczesnych technologii - jak europejska sieć superszybkich pociągów czy też opracowanie koncepcji satelity nawigacyjnego Galileo.

Wspólna Polityka Transportowa to liberalizacja warunków transportu między państwami członkowskimi (licencje wspólnotowe), zapewnienie zasad swobodnej, uczciwej konkurencji, warunki udzielania pomocy przez państwo. Chodzi w niej o zwiększenie bezpieczeństwa we wszystkich gałęziach transportu, poprawę jakości, ochronę środowiska.

Transport drogowy ma najwyższy udział w rynku wspólnotowym UE i w 2000 r. przypadło na niego 44 proc. łącznych przewozów towarowych i 79 proc. przewozów pasażerskich. W 1993 r. został utworzony bank danych o wypadkach drogowych oraz zasady dostępu do zawodu przewoźnika i wzajemnego uznawania dyplomów. Bardzo ważne było też określenie maksymalnego czasu jazdy kierowców oraz minimalnego czasu przerw i odpoczynku. Europejska kolej jest mało konkurencyjna z transportem drogowym. Przypada na nią tylko 8 proc. przewozów towarowych i 6 proc. osobowych. Transport kolejowy jest uważany za stosunkowo bezpieczny i mało szkodliwy dla środowiska naturalnego.

Aktualnie wszystkie firmy posiadające licencję wspólnotową mogą wykonywać usługi międzynarodowego transportu towarów w ramach sieci nazywanej Transeuropejską Kolejową Siecią Przewozową. Prawo to zostanie rozciągnięte w 2008 r. na całą sieć kolejową służącą międzynarodowym przewozom towarów we wszystkich państwach członkowskich UE.

W 1996 roku Parlament Europejski przyjął wytyczne w sprawie rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej do 2010 r., które odnoszą się zarówno do infrastruktury, systemów zarządzania ruchem, jak i systemów nawigacyjnych. Koncepcja budowy tej sieci nie zakłada pełnego finansowania tej budowy z funduszy UE. W budżecie na ten cel w latach 2000-2006 przeznaczone jest tylko 4,6 mld euro.

Planuje się powstanie międzynarodowych korytarzy transportowych (sieć TINA), które składać się będą z 18 tys. km dróg, 20 tys. km linii kolejowych, 38 lotnisk, 13 portów morskich i 49 portów rzecznych. Koszt budowy sieci TINA do 2015 roku wynosić będzie około 90 mld euro. Wśród korytarzy transportowych są miasta polskie:

I Tallin ? Kowno ? Warszawa i odgałęzienie Ryga ? Kalingrad ? Gdańsk
II Berlin ? Warszawa ? Mińsk ? Moskwa
III Berlin ? Wrocław ? Katowice ? Lwów ? Kijów
IV Gdańsk ? Warszawa ? Katowice ? Bratysława i odgałęzienie Toruń ? Poznań.