Wielkanoc na Kujawach przed wiekami. Jak nasi przodkowie obchodzili święta?

Każdego roku wśród ważnych i różnorodnych praktyk religijnych oraz związanych z nimi zwyczajów ludowych i obrzędów, obchodzimy radosne, pełne nadziei święta wielkanocne.

Najważniejsze nabożeństwo na pamiątkę zmartwychwstania Chrystusa odbywało się dawniej w nocy z soboty na niedzielę, stąd pochodzi nazwa Wielkanoc.

Od XVIII w. aż po dzień dzisiejszy rano odbywa się msza nazywana rezurekcją. Podczas celebry wychodziła z kościoła procesja z figurą Chrystusa Zmartwychwstałego i hostią, a wierni śpiewali „Wesoły nam dzień dziś nastał”… Dzwoniły dzwony, niegdyś młodzi strzelali na wiwat z broni palnej. Wierzono, że w ten sposób można odstraszyć złe moce, a świat pobudzić do życia.

Po rezurekcji gospodarze siadali na wozy i pędzili, co żywo do domu. Wierzono, bowiem, iż ten, który pierwszy stanął na miejscu, ten pierwszy ukończyć miał tegoroczne żniwo.

Istotnym momentem Świąt Wielkanocnych pozostaje do dzisiaj uroczyste śniadanie. Na stole zastawionym na obydwa święta, dominuje obfitość jedzenia. Szynka, kiełbasy, mięsiwa, drożdżowa kujawska baba, chleb, sól. Nie może zabraknąć jaj, uważanych za symbol życia i jego początek. W naszym regionie jaja były kraszone, czyli malowane jednobarwnie, bez wzorów. W łuskach cebuli na brązowo, w oziminie na zielono, w burakach na czerwono. Na stole królował baranek z chorągiewką z masła lub ciasta. Wszystko przetykane bukszpanem, udekorowane kiełkującym zbożem i gałązkami wierzbowymi.

W wielu kulturach symbolem odradzającej się po zimie przyrody i płodności jest zając. Od XVII w. skojarzony z jajkiem, stał się jednym z symboli wiosennych świąt.

Z Europy Zachodniej przez Wielkopolskę na Kujawy (prawdopodobnie na przełomie XIX i XX w.)

przywędrował zwyczaj szukania przez dzieci zajączka. Polegał na tym, że chowano w ogrodzie, parku, lesie koszyczek z jajkami i słodyczami, który dzieci szukały po świątecznym śniadaniu, wierząc, że przyniosły je wielkanocne zajączki.

W Niedzielę Wielkanocną po południu na Kujawach zwyczajowo odbywały się kontynuowane do dziś w inowrocławskiej dzielnicy Szymborze przywołówki . Kontynuatorem dawnego zwyczaju jest tam od 1834 r. Klub Kawalerów. Tego dnia młodzi mężczyźni z wysokiego drzewa, dachu stodoły lub specjalnej ambony w formie uszczypliwych rymowanek wywoływali imiona dziewcząt, ogłaszając ile wody dla każdej z nich nazajutrz przeznaczają. Na koniec ogłaszali imię chłopaka, który przyjdzie do wywoływanej dziewczyny z dyngusem.

Z Poniedziałkiem Wielkanocnym związany jest zwyczaj nazywany śmigusem-dyngusem lub dzisiaj nazywany „lanym poniedziałkiem”. Jak podaje Oskar Kolberg, śmigus oznaczał smaganie rózgą, gałązką, a dyngus, oblewanie wodą. W tym dniu chłopcy chodzili od zagrody do zagrody, smagając dziewczęta gałązkami wierzbiny lub brzozy, albo oblewając wodą. Recytowali przy tym wierszyk. „Dyngus, dyngus po dyngusie, leży placek na obrusie, Pani kraje, Pan rozdaje, proszę o świecone jajo”. Od dyngusu można się było wykupić „święconką”. Za smaganie dawano jajka.

Dawniej we Wtorek Wielkanocny był zwyczaj dyngusowego rewanżu. Wtedy dziewczęta oblewały wodą chłopaków.

Wielkie święcenie pokarmów wielkanocnych. Co symbolizują rzeczy, które Polacy wkładają do koszyczka?

źródło: TVN/x-news

DOŁĄCZ DO NAS NA FACEBOOKU