Zdjęcia z wystawy Włocławki. Ceramiczne wyroby z Włocławskiej Fabryki Fajansu w Bydgoszczy

Do 23 czerwca 2024 roku, w Galerii Miejskiej BWA w Bydgoszczy, prezentowana jest wystawa pt. ,,Włocławki. Ceramiczne wyroby z Włocławskiej Fabryki Fajansu z lat 1952-1991'' z kolekcji Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. Zobaczcie zdjęcia.

Wystawa Włocławki. Ceramiczne wyroby z Włocławskiej Fabryki Fajansu 2024 w Bydgoszczy, obrazuje działalność włocławskiej fabryki fajansu w okresie powojennym - od lat 50-tych do momentu zamknięcia w 1991 roku i przekazania różnorodności produkowanych form i dekoracji na fajansie na różnych etapach jej funkcjonowania.

W ekspozycji wyrobów ceramicznych, na Wystawie Włocławki. Ceramiczne wyroby z Włocławskiej Fabryki Fajansu 2024w Bydgoszczy, tworzonych sztuką fajansu, znajdują się m.in. wyroby oświetleniowe, wazony, figurki, lustra, tarcze zegarowe, świeczniki, patery do owoców, fragmenty serwisów, naczynia kuchenne, patery autorskie znanych projektantów polskich. Wystawie towarzyszą fotografie malarek fajansu, widoki dawnej fabryki; zdjęcia ukazujące proces produkcyjny fajansu oraz projekty form i dekoracji fajansowych.

Po roku 1945 włocławskie Fabryki Teichfelda i Asterbluma, Leopolda Czamańskiego oraz Fabrykę Braci Cohn połączono i upaństwowiono. Pierwszy okres działalności Włocławskiej Fabryki Fajansu, po zniszczeniach wojennych, do początku lat 50. XX wieku, to głównie produkcja wyrobów, które miały zaspokoić zapotrzebowanie rynku na naczynia. W tym okresie zdobnictwo zostaje odsunięte na plan dalszy. Wykorzystywane są wzory form i dekoracji sprzed wojny.

Drugi okres powojennej działalności wyznacza przełom lat 40/50 XX wieku i działalność najpierw Centrali Przemysłu Ludowego i Artystycznego, Biura Nadzoru Estetyki Produkcji przekształconego w 1950 roku w Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Wyrazem przemian zachodzących w tym czasie było wspieranie zanikającego zdobnictwa ludowego na fajansie. Zadanie to realizowano przez zatrudnianie w fabryce zawodowych artystów (m.in.: Władysław Zych, Antoni Buszek, czy później Helena i Lech Grześkiewiczowie), którzy przeprowadzali szkolenia malarek w zakresie zdobnictwa łączonego motywy ludowe z własną inwencja twórczą.

W 1952 roku powstał Ośrodek Wzorcujący. Zatrudnienie w nim artystów plastyków (m.in.: Elżbieta Piwek-Białoborska, Jan Sowiński, Wit Płażewski, Antoni Bisaga) wyznaczyło jeden z najciekawszych okresów w produkcji fajansu włocławskiego. Powstały nowatorskie projekty form i dekoracji, które nie odnosiły się już do tradycji, lecz przyjmowały kształty organiczne, nerkowate, o miękkim asymetrycznym rysunku, niekiedy przypominające kroplę, potocznie określane jako styl ''Picasso''. Tego typu naczynia powstawały do 1965 roku.

Już w latach 60-tych zmalało zapotrzebowanie na fajans ''nowoczesny'' i ponownie zaczęto wracać do wzornictwa w stylu ludowym. Ceramika tradycyjna cieszyła się popularnością i dużym zbytem. Ostatni okres w produkcji nazywany bywa tzw. fajanse kwiecistym. Jego obecność wyraźnie zaznaczyła się w organizowanych od okresu powojennego konkursach, przekształconych w roku 1973 w Biennale Fajansu. Produkcję wyrobów fajansowych we Włocławskiej Fabryce Fajansu zakończono w 1991 roku.

Fajans – rodzaj ceramiki wytwarzanej z zanieczyszczonego kaolinu , podobny nieco do porcelany. Po wypaleniu (w temperaturach przekraczających 1000 stopni Celsjusza) wyroby fajansowe mają kolor od białego do jasnokremowego. Wytwarza się je najczęściej w wersji powleczonej nieprzezroczystym szkliwem.

Nazwą „fajans” obejmuje się obecnie także znane już z prehistorycznych wykopalisk odmiany wyrobów ceramicznych, znanych w Egipcie od czwartego tysiąclecia p.n.e., oraz w dolinie Indusu kilkanaście stuleci później.

W Europie próby wypalania ceramiki podobnej do znanych wcześniej wyrobów majolikowych ze śródziemnomorskiej wyspy Majorka podjęto na początku XV wieku we włoskim mieście Faenza. Od nazwy miasta wzięła się powszechnie dziś stosowana nazwa „fajans”.

W Europie północnej wytwórnie fajansu pojawiły się najpierw we  Francji  (Lunéville, Nevers, Rouen, Moustiers, Marsylia) i Niderlandach, w okolicach  holenderskiego miasta Delft, później także w Niemczech i innych krajach, w tym w  Polsce.

Współczesne polskie wytwórnie fajansu znajdują się m.in. w  Bolesławcu, Kole, Włocławku, Ćmielowie.