W Bydgoszczy uczczono 42. rocznicę śmierci Mariana Rejewskiego

Zobacz wideo: Budowa nowego kampusu Akademii Muzycznej może się rozpocząć

Bydgoszczanin Marian Rejewski - geniusz, który był prekursorem nowoczesnych metod łamania szyfrów, konstruktor „bomby Rejewskiego” (pierwowzoru elektrycznych maszyn łamiących kody). Nim jednak doszło do złamania kodu Enigmy, najpierw student ostatniego roku matematyki na Uniwersytecie Poznańskim, w latach 1929 uczestniczył w kursie kryptologii. 1 września 1932 roku rozpoczął pracę w Biurze Szyfrów, a już w grudniu tego samego roku, rozwiązał szyfr Enigmy! Do Rejewskiego dołączyli koledzy ze studiów, którzy razem aż do wybuchu wojny pracowali nad doskonaleniem deszyfru niemieckiej maszyny (to wówczas Rejewski konstruował urządzenia zdalnie deszyfrujące). To umożliwiło Brytyjczykom odczytywanie zaszyfrowanej niemieckiej korespondencji. Wojnę Rejewski ze współpracownikami spędzili we Francji i Wielkiej Brytanii, gdzie kontynuowali swoją pracę. Rejewski i jego koledzy na początku 1943 r. byli zatrzymani w Hiszpanii, kilka miesięcy spędzili w więzieniu. W maju tego samego roku wypuszczono ich na wolność. Polskich kryptologów ewakuowano - najpierw do Portugalii, a stamtąd do Gibraltaru. Wcielono ich do wojska Polskich Sił Zbrojnych. Od sierpnia 1943 r. pracowali w Wielkiej Brytanii dla Sztabu Naczelnego Wodza, ale nie zostali wówczas dopuszczeni do prac Brytyjczyków nad kodem Enigmy w Bletchey Park.

Do Polski Marian Rejewski powrócił 20 września 1946 r. Nie przyjął propozycji zrobienia kariery uniwersyteckiej, wybrał życie rodzinne, żyjąc skromnie i przez 20 lat pracując w bydgoskich przedsiębiorstwach. W 1967 r. przeszedł na emeryturę, a dwa lata później przeprowadził się do Warszawy. Kilka lat później ujawnił swój udział w rozpracowaniu Enigmy. Zmarł na zawał serca 13 lutego 1980 roku w Warszawie, gdzie został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Zastępca Dyrektora IPN Gdańsk, prof. Mirosław Golon wraz z dyrektor Szkoły Podstawowej im. Mariana Rejewskiego w Białych Błotach Danutą Ferenstain oraz delegacją nauczycieli złożyli kwiaty na grobie Mariana Rejewskiego.

W niedzielę, 13 lutego, w dniu 42. rocznicy śmierci Bydgoszczanina Stulecia (taki honorowy tytuł m.in. Marianowi Rejewskiemu został nadany głosami mieszkańców z okazji 100. rocznicy powrotu Bydgoszczy do Polski) wiceprezydent Bydgoszczy Michał Sztybel złożył kwiaty przy ławeczce-pomniku Mariana Rejewskiego. Wiceprezydent w mediach społecznościowych zapowiada, że za miesiąc odbędzie się premiera reportażu historycznego autorstwa dr hab. Roberta Gawłowskiego pt. „Jestem tym, który rozszyfrował Enigmę”.

Oczywiście, rzeźba Mariana Rejewskiego u zbiegu ulic Gdańskiej i Śniadeckich to nie jest jedyne miejsce w Bydgoszczy, które przypomina o tej wybitnej postaci w naszym mieście.

• na froncie budynku przy ul. Wileńskiej 6 - w tym miejscu urodził się i mieszkał w dzieciństwie;
• na budynku Muzeum Wojsk Lądowych przy ul. Czerkaskiej;
• na gmachu obecnego I Liceum Ogólnokształcącego przy placu Wolności, gdzie Rejewski uczył się i zdał maturę w 1923 roku w ówczesnym Państwowym Gimnazjum Klasycznym.
• Tablica jest także na kamienicy przy ul. Gdańskiej 10, gdzie Rejewski mieszkał w latach 1962-69 i tu spisał swoje wspomnienia. Marian Rejewski mieszkał również w budynku przy ul. Dworcowej 10 (tu też przypomina o tym tablica).
• Wybitny matematyk i kryptolog patronuje Zespołowi Szkół nr 24 w Bydgoszczy, a także SP w Białych Błotach.
• Od 2 lutego 2022 r. imię Mariana Rejewskiego nosi Dworzec Bydgoszcz Główna, a od 11 lutego historyczna postać jest także patronem sali konferencyjnej w delegaturze IPN w Bydgoszczy.