Łosie w Puszczy Bydgoskiej?

"W poniedziałek 7 czerwca br., w rocznicę śmierci mego Ojca (zmarł w 1972 r.), wybraliśmy się rodzinnie na teren dawnej leśniczówki Emilianowo w Puszczy Bydgoskiej, by złożyć kwiaty pod pomnikiem usytuowanym tamże ku pamięci Jego działalności konspiracyjnej. Obiekt ten jest pięknie zadbany przez Lasy Państwowe, za co składam moje najserdeczniejsze podziękowania! W tym roku nasadzono w jego otoczeniu kilkanaście świerków i kilka jaworów, które w przyszłości stanowić będą dla niego znakomite tło. Za kilkanaście lat będzie to doprawdy uroczy zakątek Puszczy.

W trakcie dojazdu, kilometr od celu naszej podróży, przekroczyła nam drogę - zaledwie ok. 50 m od nas - powolnym truchtem dorodna klępa (klempa, łosza) z łoszakiem – młodym łosiem, chyba już tegorocznym? Aparaty fotograficzne pochowane były oczywiście gdzieś głęboko, tak, jak to jest zazwyczaj z wszystkim, co w danym momencie akurat byłoby potrzebne. Zresztą nie zdałyby się i tak na nic bo para ta szybko zniknęło w gęstym pod-szyciu. Być może, że służby leśne przywykły już do pojawiania się łosia w tych borach, dla nas było to coś absolutnie niebywałego! Nie wyobrażałem sobie, że kiedykolwiek można tu będzie spotkać łosia, raczej przecież rzadko występującego u nas zwierza. Za dawnych, „moich” czasów, gdzieś pół wieku temu, spotkanie w tych borach jelenia było już ewenementem. W rewirze mego Ojca (ok. 1 500 ha sosnowego boru) rezydowały wówczas tylko dwa stadka tych zwierząt i to po kilka sztuk zaledwie. Obecnie spotyka się podobno w tym rejonie stada liczące kilkanaście i więcej osobników. Przebywa tu rzekomo też wataha wilków. Ongiś, pojawiały się przelotnie niezmiernie rzadko pojedyncze tylko sztuki. O stałym ich występowaniu nie było mowy. Teraz trafiają się w puszczy i inne, nieczęsto spotykane u nas zwierzaki. Puszcza Bydgoska stała się autentycznie puszczą!

Nastąpiło to m. in. wskutek wyludnienia się tych terenów po wojnie – tylko w pobliżu Emilianowa przestało istnieć kilka dużych wsi – Łażyn, Wypaleniska, w znacznym stopniu Piecki i inne. Nie praktykuje się też powszechnego niegdyś wypasu w lesie bydła. No i wreszcie odrodziło się zniszczone pod koniec lat 1920. runo leśne i podszyt. Wówczas, by przeciwstawić się inwazji sówki-chojnówki (czy może barczatki?), owada, którego gąsienice niszczyły dramatycznie sosnowe bory, zerwano w tutejszych lasach runo i cały podszyt, które deponowano w kopcach przysypanych grubą warstwą ziemi. W procesie kompostowania ginęły w nich larwy tych szkodników i w ten sposób zapobiegano eskalacji tej plagi. Świadectwem tego są powszechnie spotykane kopki kompostu. W następstwie tego przez ponad pół wieku tutejsze lasy były „gołe”. Glebę pokrywała nikła warstwa ściółki, a podszytu praktycznie nie było. Trzeba było aż tak długiego czasu, by odrodziła się ich dawna bujność.
Na marginesie dodam, że w okresie okupacji, w latach 1939-1948, w tutejszej leśniczówce mieściła się placówka konspiracyjna DADZBÓR, której komendantem był mój Ojciec, Franciszek Wrembel, ps. „Marcin”, leśniczy w Leśnictwie Państwowym Emilianowo w okresie 1934-1953. Działalność owej Placówki, nastawiona pierwotnie na dywersję, ukierunkowana została już na początku wojny przede wszystkim na wywiad, co było konsekwencją licznych, obiektów militarnych w jej otoczeniu. W dniach 5-6 września 1939 r. na północnej rubieży rewiru Leśnictwa Emilianowo, wzdłuż której przebiegał przygotowany w sierpniu ’39 pas obrony Wisła-Noteć, trwały zacięte walki. Bronił się tu 2 baon bydgoskiego 62 pp (jego dowództwo mieściło się w ówczesnej le-śniczówce Emilianowo), nacierał natomiast 51 pułk Wehrmachtu, który poniósł tu b. znaczne straty, co potwierdzały i niemieckie źródła. Nawiasem mówiąc obecna leśniczówka i osada Emilianowo znajdujące się przy krajowej drodze nr 10 zwały się niegdyś „Kobylebłota”. Nie wiadomo z jakiego powodu zamieniono tę nazwę w latach 1960. na „Emilianowo”, likwidując konsekwentnie leśniczówkę Emilianowo, która istniała tu już w XVII w.

Henryk Wrembel

Zobacz też:

• Pomnik ku czci grupy Darzbór
• Łażyn nie został wysiedlony