Zapomniane teatry Bydgoszczy

Obecnie możemy poszczycić się dobrze prosperującym Teatrem Polskim im. Hieronima Konieczki, którego siedziba mieści się przy al. Mickiewicza. Jest to profesjonalna scena teatralna, która oferuje zróżnicowany repertuar, nie wzbraniając się przy tym przed wystawianiem sztuk o tematyce kontrowersyjnej (czego przykładem może być niedawna afera z „Golgota Picnic”) Dyrektorem, od 2009 roku jest Paweł Łysak, który w październiku br. odchodzi z teatru (został nominowany na dyrektora Teatru Powszechnego w Warszawie).Teatr ma na swoim koncie liczne sukcesy: m.in. współpracę ze znaną reżyserką, Mają Kleczewską czy I miejsce w rankingu polskich teatrów, sporządzonym przez prestiżowy miesięcznik „Teatr”. Sztandarową imprezą placówki jest Festiwal Prapremier.

W Bydgoszczy funkcjonuje również Kinoteatr „Adria” oraz liczne grupy teatralne.

Teatr Miejski (plac Teatralny)

Tradycje teatralne Bydgoszczy sięgają XVII wieku. Wtedy, w dawnym Kolegium Jezuickim (dzisiejszy ratusz) wzniesiono scenę, zdolną pomieścić ok. 300 oób. Sztuki wystawiano przy okazji świąt kościelnych albo wizyt dostojników (królowie, biskupi etc.). Gmach teatru wzniesiono w roku 1824 na placu Teatralnym w miejscu, gdzie niegdyś stał kościół mariacki karmelitów (wówczas zachowała się z niego tylko wieża). Budynek przeżył dwa pożary: pierwszy w 1835, drugi - w 1890 r. Ówcześni radni miasta postawili sobie za cel przywrócenie świetności teatru. Po pożarach, nowy gmach zaprojektował Heinrich Christian Seeling (który odpowiedzialny jest również za projekty m.in. fary ewangelickiej pw. św. Krzyża na placu Kościeleckich, czy willa Heinricha Dietza przy ul. Gdańskiej 48, gdzie mieści się siedziba radia PiK).

Teatr Miejski stanowił jedną z wizytówek miasta. Początkowo wystawiano sztuki niemieckie. Pierwsze polskie przedstawienie miało miejsce 5 grudnia 1919 r. Wystawiano przedstawienia dramatyczne (m.in. tragedie, komedie), a także sztuki muzyczne: opery (m.in. cały cykl Wagnera), operetki i koncerty wybitnych wykonawców np. Ryszarda Straussa.

Teatr wybudowany był w stylu eklektycznym, nawiązującym do klasycyzmu. Fasadę zdobiły pomniki Goethego i Schillera. Wnętrze ozdabiały m.in. kryształowe żyrandole, czy marmurowe posadzki. Niestety, obiekt w roku 1945 obiekt został zniszczony podczas wyzwolenia miasta. W 1946 r. podjęto decyzję o jego rozbiórce. Obecnie trwają próby przywrócenia gmachu teatru na plac Teatralny, podjęte przez Stowarzyszenie na rzecz Odbudowy Teatru Miejskiego w Bydgoszczy.

Chcą odbudować Teatr Miejski w Bydgoszczy

Po lewej: budynek dawnego Teatru Miejskiego. Po prawej: plac Teatralny obecnie

Teatr Kameralny przy ul. Grodzkiej

Sam budynek teatru powstał w drugiej połowie XIX wieku. W środku mieściła się wówczas restauracja i kręgielnia. Wnętrze zostało przystosowane na scenę po zmianie właściciela, co nastąpiło pod koniec XIX wieku (posiadłość nabył wówczas Jakub Wichert). Wyodrębniono niewielką salę, którą przeznaczono na występy teatralne i kabarety. Po II wojnie światowej, miejsce to stało się sceną zastępczą dla zburzonego Teatru Miejskiego.

W latach 50. XX wieku rozbudowano teatr i przeniesiono go z budynku restauracji do innego, znajdującego się również na Grodzkiej. Wnętrze (wystrój sali) zaprojektował Stanisław Lejkowski. Teatr otrzymał nazwę „Teatru Kameralnego”. Jego działalność zapoczątkowała sztuka „Parady” J. Potockiego .

Starsi bydgoszczanie, zapytani o wspomnienia związane z Teatrem Kameralnym, odpowiadają:

- Pamiętam, jak za młodu tam chodziłam. W środku było w sumie mało miejsca, w końcu to scena kameralna. Ale można tam było wszystko obejrzeć. I bajki dla dzieci wystawiano, i dorośli też znaleźli coś dla siebie - opowiada pani Hania.

- W środku było jak w prawdziwym teatrze, tylko wszystko pomniejszone. I żyrandole, i fotele dla widzów. Wyglądało to skromniej niż w dużym teatrze, ale ładnie było. I repertuar co chwila się zmieniał, zawsze coś innego - wspomina pan Henryk.

Budynek od lat 80. XX wieku pozostaje jednak nieużytkowany i niszczeje aż do dziś. Powodem zaprzestania działalności miała być niemożność spełnienia przepisów przeciwpożarowych.

__

Teatr Kameralny przy ul. Grodzkiej

Deutsche Bühne

Jest to nieco mniej znana bydgoszczanom niemiecka scena teatralna, która funkcjonowała w latach 1920-1939 (czasy II Rzeczpospolitej) w miejscu, gdzie teraz mieści się Teatr Polski im. Hieronima Konieczki (dawniej była to siedziba teatru zwanego „Elysium”). W przyległych kamienicach przy ul. Gdańskiej 66-68 z kolei miało siedzibę niemieckie stowarzyszenie teatralne. Deutsche Bühne odgrywała ważną rolę w życiu kulturalnym Niemców, mieszkających w Bydgoszczy. Repertuar dobierano tak, by służył wzmocnieniu ducha patriotyzmu w Niemcach (przykładowo: po dojściu Hitlera do władzy, przedstawienia miały charakter nacjonalistyczny, propagandowy), choć nie stroniono także od produkcji pozaniemieckich, zaliczanych do klasyki np. Szekspira.

Deutsche Bühne, podobnie jak Teatr Miejski organizowało także imprezy okolicznościowe, które związane były z ważnymi wydarzeniami, dotyczącymi niemieckiej historii i kultury.

__

Gdańska 66-68 - dawna siedziba Deutsche Bühne (obecnie znajduje się tu kasyno)

Szkoła dramatyczna w Bydgoszczy

W Bydgoszczy funkcjonowała także szkoła dramatyczna. Jej siedziba mieściła się w kamienicy przy ul. Cieszkowskiego 4. Placówkę założył w 1945 r. Aleksander Rodziewicz, ówczesny dyrektor bydgoskiego teatru. Mimo finansowego wsparcia ze strony Ministerstwa Kultury i Sztuki, szkoła była skromnie wyposażona (brakowało m.in. Podręczników). Po odejściu Aleksandra Rodziewicza, dyrektorem szkoły został Adam Grzymała -Siedlecki. Pod jego kierunkiem szkoła działała rok. Została zlikwidowana w 1948 r.

__

Cieszkowskiego 4 - dawna siedziba bydgoskiej szkoły dramatycznej

Źródła:

Adamus-Szymborska Ewa, Pietrzak Zofia, Pruss Zdzisław, Bydgoski leksykon teatralny. Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, Bydgoszcz 2000

Firtel bydgoski